آداب وضو (مستحبات وضو)
وضو، مقدمهای ضروری برای نماز است و از جایگاه ویژهای برخوردار است. این عمل، علاوه بر جنبه واجب، دارای آداب و مستحباتی است که رعایت آنها باعث کمال وضو و ثواب بیشتر میشود.
۱. خواندن دعاهای مخصوص هنگام وضو
امیرالمؤمنین علی(ع) به فرزندشان محمد بن حنفیه آموزش دادند که هنگام وضو گرفتن، دعاهایی را بخواند. سپس فرمودند:
«ای محمد! هر کس مثل من وضو بگیرد و این اذکار را بگوید، خداوند به ازای هر قطرهی آبی که استفاده میکند، فرشتهای میآفریند که تا قیامت برای او تسبیح و تقدیس و تکبیر میگوید و ثواب آن را برای او مینویسد.»
این دعاها به ترتیب مراحل وضو چنین است:
نگاه به آب:
«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ، وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ الْمَاءَ طَهُوراً وَ لَمْ يَجْعَلْهُ نَجِساً»
شستن دست قبل از شروع وضو:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ التَّوَّابِينَ وَ اجْعَلْنِي مِنَ الْمُتَطَهِّرِينَ»
مضمضه (آب در دهان گرداندن):
«اللَّهُمَّ لَقِّنِّي حُجَّتِي يَوْمَ أَلْقَاكَ، وَ أَطْلِقْ لِسَانِي بِذِكْرِكَ وَ شُكْرِكَ»
استنشاق (آب در بینی کردن):
«اللَّهُمَّ لَا تُحَرِّمْ عَلَيَّ رِيحَ الْجَنَّةِ، وَ اجْعَلْنِي مِمَّنْ يَشَمُّ رِيحَهَا وَ رَوْحَهَا وَ طِيبَهَا»
شستن صورت:
«اللَّهُمَّ بَيِّضْ وَجْهِي يَوْمَ تَسْوَدُّ فِيهِ الْوُجُوهُ، وَ لَا تُسَوِّدْ وَجْهِي يَوْمَ تَبْيَضُّ فِيهِ الْوُجُوهُ»
شستن دست راست:
«اللَّهُمَّ أَعْطِنِي كِتَابِي بِيَمِينِي، وَ الْخُلْدَ فِي الْجِنَانِ بِيَسَارِي، وَ حَاسِبْنِي حِسَاباً يَسِيراً»
شستن دست چپ:
«اللَّهُمَّ لَا تُعْطِنِي كِتَابِي بِيَسَارِي، وَ لَا تَجْعَلْهَا مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِي، وَ أَعُوذُ بِكَ رَبِّي مِنْ مُقَطَّعَاتِ النِّيرَانِ»
مسح سر:
«اللَّهُمَّ غَشِّنِي بِرَحْمَتِكَ وَ بَرَكَاتِكَ وَ عَفْوِكَ»
مسح پاها:
«اللَّهُمَّ ثَبِّتْنِي عَلَى الصِّرَاطِ يَوْمَ تَزِلُّ فِيهِ الْأَقْدَامُ، وَ اجْعَلْ سَعْيِي فِيمَا يُرْضِيكَ عَنِّي، يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ»
۲. مسواک زدن
امام صادق(ع) فرمودند: پیامبر اکرم(ص) به امیرالمؤمنین سفارش میکردند که قبل از وضو مسواک بزنند.
۳. مضمضه کردن (سه مرتبه)
آب را سه بار در دهان بچرخاند. برای این کار، یک مشت آب کافی است.
۴. استنشاق (سه مرتبه)
یعنی سه بار آب در بینی بکشد.
حضرت علی(ع) فرمودند: «مضمضه و استنشاق سنت هستند و باعث پاکی دهان و بینی میشوند.»
پیامبر(ص) نیز فرمودند:
«هر کس مضمضه و استنشاق کند، گناهان دهان و بینیاش با آب شسته میشود. هنگام شستن صورت، گناهان صورتش، هنگام مسح سر، گناهان سر، و هنگام مسح پا، گناهان پاهایش پاک میشود.»
۵. گرفتن آب با دست راست
حتی اگر برای شستن دست راست باشد، مستحب است آب را با دست راست بردارد.
۶. وضو گرفتن با حضور قلب و توجه
یعنی با آگاهی و نیت خالص وضو بگیرد.
۷. خواندن سورهی «قدر» هنگام وضو
۸. خواندن آیهالکرسی بعد از وضو
۹. استفاده از آب کم
مستحب است مقدار آبی که برای وضو مصرف میشود، حدود یک "مدّ" باشد (کمتر از یک لیتر).
۱۰. خشک نکردن اعضای وضو
امام صادق(ع) فرمودند:
«اگر کسی بعد از وضو اعضای خود را خشک کند، یک حسنه برایش نوشته میشود، ولی اگر اجازه دهد آب خودش خشک شود، سی حسنه برایش ثبت میشود.»