گاهی پدر یا مادری میگوید: «پسرم نماز میخواند، اما احساس میکنم آنگونه که باید، برایش اهمیت ندارد. وقتی میپرسم یعنی چی؟ میگوید نه، نماز میخوانم! اما خیلی تند و شتابزده...». این جاست که باید پرسید: راز واقعی علاقهمند کردن نسل جوان به نماز چیست؟
پاسخ، شاید در یک کلمه خلاصه شود: حس معنوی.
نماز، در ذات خود، یک عبادت جامع و ارتباطی ژرف با خداست. گفته میشود دهها حس زیبای معنوی – از سپاسگزاری و تواضع تا امید و آرامش – در این فریضه نهفته است. اما این گوهرهای معنوی چگونه به قلب و جان نوجوان منتقل میشوند؟
الگویی به نام "نماز پلاستیکی"
نکته کلیدی اینجاست: فضای عاطفی و معنوی حاکم بر خانه. نوجوان با چشم دل میبیند و با گوش جان میشنود. وقتی او شاهد نمازی عجولانه، بیحضور قلب و فرمالیته – یا به تعبیری "نماز پلاستیکی" – از جانب بزرگترها باشد، طبیعی است که نه تنها عشق و علاقهای به آن پیدا نکند، که شاید آن را یک تکلیف خشک و بیروح تصور کند. ما نمیتوانیم با عملی که خود برایمان عمق و لطافتی ندارد، در دیگران شور و اشتیاق ایجاد کنیم.
نیاز نوجوان: درک، نه تحمیل
دوره نوجوانی، دوره جستجو، احساس استقلال و کشف معنای شخصی است. نوجوان میخواهد خود، حقیقت امور را بفهمد و احساسات ناشی از آن را از آنِ خود کند. اگر نماز برای او صرفاً به یک عادت بیروح یا دستوری تحمیلی تبدیل شود، به محض این که فرصت استقلال بیابد، ممکن است از آن فاصله بگیرد. چرا که هرگز لذت و حس معنوی نهفته در آن را تجربه نکرده است.
راهکار: خلق فضای اصیل
پس راه حل، در تغییر نگاه و روش ماست:
- نماز را زیبا بخوانیم: سعی کنیم با آرامش، حضور قلب و توجه به مفاهیم اذکار، کیفیت نماز خود را ارتقا دهیم. این تغییر، نخستین و مؤثرترین پیام را به نوجوان میفرستد.
- فضای قبل و بعد از نماز را پر از محبت کنیم: لحظات اطراف نماز را با نشاط، لبخند و ارتباط مثبت با فرزندمان همراه سازیم، نه با فشار، تذکر تلخ یا اخم.
- از زبان احساس گفتگو کنیم: به جای تکیه صرف بر وجوب و تکلیف، گاه از حس آرامش، امید و معنایی که خود در نماز پیدا میکنیم – به زبان ساده و بیاغراق – با او سخن بگوییم.
- فرصت درک بدهیم: اجازه دهیم پرسشهایش را مطرح کند و با صبر و احترام، همراه او برای یافتن پاسخهای قانعکننده – نه صرفاً دستوری – تلاش کنیم.
نتیجهگیری
دلبسته کردن قلب نوجوان به نماز، بیش از هر چیز نیازمند خلق فضایی اصیل و احساسبنیان در محیط خانواده است. این کار، نه با شتاب و امر و نهری، که با صبر، الگوسازی عمیق و گفتگوهای محبتآمیز ممکن میشود. وقتی نماز برای ما، دریایی از معنا باشد، فرزندمان نیز ترجیح میدهد به جای ایستادن در ساحل، کمکم پا به این دریای بیکران بگذارد.